De rug - steunpilaar van ons lichaam.
We hebben er maar één en hij moet een heel leven mee: onze rug. Toch kampen heel wat mensen met – al dan niet chronische – rugpijn. We mogen onze eigen rug dan niet vaak te zien krijgen, hij verdient wel onze aandacht. Met een ontspannen gemoed en een dagelijkse portie gezonde beweging doen we onze rug én de rest van ons lichaam alvast een groot plezier.
Download hier het dossierartikel in pdf-formaat
Zeven nekwervels, twaalf borstwervels, vijf lendenwervels, vijf heiligbeenwervels en een staartbeen: dat zijn de bouwstenen van onze rug. Om de les anatomie nog wat verder op te frissen: de wervels zijn van elkaar gescheiden door een tussenwervelschijf of discus. De wervellichamen zijn gestapeld, waardoor de wervelbogen een soort buis vormen waar het ruggenmerg doorheen loopt. Vanuit dat ruggenmerg lopen tussen de wervels door zenuwen, die ook onze andere lichaamsdelen als de armen en benen aansturen. We mogen dan een spiegel nodig hebben om onze eigen rug te kunnen zien, onze ruggengraat is een bijzonder centraal onderdeel van ons lichaam. Een onderdeel dat, als alles goed gaat, een mooie natuurlijke kromming beschrijft, die ons toelaat om ons vlot en soepel door de wereld te bewegen. Al durft het in realiteit wel eens minder vlot en soepel te verlopen…
Pijnlijke cijfers
Heel wat mensen kampen met rugaandoeningen. Ook in België zijn de cijfers behoorlijk indrukwekkend te noemen. In 2009 stond de 'Week van de pijn' helemaal in het teken van lage rugpijn, een aandoening waar 7 op 10 Belgen wel eens mee te kampen heeft en die ook een belangrijke oorzaak is van werkverzuim in België. De klacht komt voor in alle lagen van de bevolking en kan ook gepaard gaan met uitstralingspijn naar de onderste ledematen. Via een grootschalige campagne probeerde men tijdens die 'Week van de pijn' het grote publiek te sensibiliseren over lage rugpijn en hen aan te zetten om bij aanhoudende klachten een arts, kinesitherapeut of ergotherapeut te raadplegen. Want bij 90% van de mensen met lage rugpijn verdwijnt de pijn, maar de overige 10% ontwikkelt een 'chronisch lage rugpijnsyndroom'. Waar de pijn verdwijnt, is de kans dat deze patiënten binnen het jaar opnieuw dezelfde klachten krijgen, bovendien heel groot en de herstelcurve verloopt bij herval ook veel trager. Meteen een belangrijke reden om rugklachten niet te negeren, maar ze holistisch te bekijken en op zoek te gaan naar de onderliggende oorzaken, zodat ze zich niet steeds opnieuw hoeven te ontwikkelen.Hernia, lumbago, ischias en spit…
Naast de voor velen zo gekende lage rugpijn, zijn er nog heel wat andere rugklachten die regelmatig de kop opsteken. Aandoeningen als hernia en lumbago mogen dan klinken als namen van zwoele Latijns-Amerikaanse dansen, wie er mee kampt, weet dat ze allesbehalve een pretje zijn. Ook wie kampt met spit, ischias, scoliose of andere rugklachten met exotisch aandoende namen, weet één ding: het maakt niet uit hoe het geheel van symptomen heet, zolang er maar een manier bestaat om er weer vanaf te raken. Toch wordt de oorzaak heel regelmatig niet zo makkelijk gevonden. Een groot percentage van alle rugpijn valt in de categorie niet-specifieke rugklachten, ook wel a-specifieke rugklachten genoemd. Bij die klachten vindt de medische wereld geen afwijkingen waar die een verklaring kunnen bieden voor de rugpijn. Waar rugpijn precies vandaan komt, is dus niet altijd meteen even duidelijk. Fysieke oorzaken die wel regelmatig worden genoemd zijn een overbelasting van de rug door zware fysieke arbeid, een onaangepaste houding of repetitieve (werk)belasting.Rugvriendelijk bewegen
Leggen we onze focus even puur op het fysieke luik, dan kunnen we zelf al op heel wat zaken letten om onze rug zo goed mogelijk te ondersteunen en zo min mogelijk onnodig te belasten. Kiezen voor een ergonomisch verantwoorde werk-, kook-, slaap-, zit- en rij-omgeving kan alvast een wereld van verschil maken. Wil je je rug in goede conditie houden, dan is ook een gezonde dosis beweging onontbeerlijk. Daarvoor hoef je overigens echt geen topsporter te worden. Een dagelijkse wandeling op zachte, natuurlijke ondergrond kan al wonderen doen. Ook eenvoudige, niet belastende stretch- en turnoefeningen kunnen een prima manier zijn om de dag rugvriendelijk te starten en eindigen.Daarnaast zijn er nog heel wat andere bewegingsvormen die de conditie van je hele lichaam, en meer specifiek ook van je rug, ten goede kunnen komen. Denk maar aan yoga, Pilates of de Alexandertechniek. Minder gekend bij het grote publiek is Zen-Ekindo: een energetische lichaamstraining die krachtige methodieken aanreikt om op te laden, je eigen energie te leren versterken en beheren en diepe fysieke en mentale rust te ervaren. Zen-Ekindo oefeningen helpen je onder meer om te aarden in je lichaam, je rug te ontspannen en te 'rechten' en ruimte te ervaren in een diepere en natuurlijke ademhaling. Zo gaat niet alleen je energie beter stromen, maar kan je je rug ook structureel leren te versterken. Centraal daarbij staat ook het versterken van het hara-gebied in de buik, omdat de conditie van dat gebied een grote invloed heeft op de kracht van de rug, en andersom.
Bewegen en bewegen is twee
Bewegen mag dan een van de codewoorden zijn voor een gezonde rug; sommige sportdisciplines veroorzaken net slijtage en kunnen dus ook rugkwalen veroorzaken of versterken. Gewichtheffen, judo, rugby en sommige powertrainingsoefeningen met zware lasten kunnen bijvoorbeeld best risicosporten zijn. Ook sporten waarbij bewegingen bruusk geblokkeerd worden, zoals squash of tennis op een harde ondergrond, kunnen je rug belasten. Tennissen op gravel zou dan weer wel aan te raden zijn voor ruglijders, omdat men lang kan glijden op de baan, waardoor de krachten geabsorbeerd worden. Toch blijft het moeilijk om algemeen geldende uitspraken te doen over welke bewegingsvormen goed zijn voor je lichaam en welke niet. Zelf leren aanvoelen waar je fysieke grenzen liggen en hoe je je lichaam de beste diensten bewijst, is en blijft dus de boodschap. Dat geldt overigens ook naast het sportterrein. Verhuis je, houd je een grote schoonmaak of vragen je beroep of leefsituatie erom dat je regelmatig zware spullen tilt of bepaalde repetitieve handelingen uitvoert die je rug kunnen belasten, dan bewijs je jezelf er een grote dienst mee door te luisteren naar de signalen van je lichaam en niet onnodig fysiek in het rood te gaan.Stress, emoties, energie
Bij een fysieke klacht als rugpijn gaan we misschien automatisch eerst op zoek naar fysieke oorzaken. Toch gaan rugklachten dikwijls ook hand in hand met psychosociale factoren zoals stress, angst of depressie. Bekijken we de oorzaak van rugklachten even op psychologisch niveau, dan zouden we kunnen stellen dat de rug ook als spiegel van ons psychische leven fungeert en stress en innerlijke conflicten feilloos registreert. Emoties als kwaadheid en innerlijk verzet kunnen immers spanning creëren en zich als het ware vastzetten in de rug. Op dezelfde manier kan een langdurig neerslachtig gemoed, dat vaak gepaard gaat met een gebogen lichaamshouding, voor een onnatuurlijke spanning in de nek en schouders zorgen, die vervolgens doorstraalt naar de rug en op termijn ons hele lichaam vastzet. Het moeten dragen van 'zorgen' weegt dus als het ware op de rug; en spanning en vermoeidheid zijn pijnuitlokkende factoren. Een duidelijk besef hiervan kan heel wat medicatie en medische ingrepen vermijden. Want rugklachten die ook een psychologische oorzaak hebben, los je vanzelfsprekend niet op met een pijnstiller alleen. Een holistisch arts, shiatsu- of manueel therapeut, chiropractor of osteopaat kan je helpen om een beter zicht te krijgen op de onderliggende oorzaken van de kwaal en om ze gelijktijdig op verschillende niveaus bij de basis aan te pakken. Zo zou ook gerust kunnen blijken dat rugpijn een symptoom is van een energieblokkade elders in je lichaam of een klacht in een orgaan. In de Chinese geneeskunde gaat men ervan uit dat evenwijdig aan de wervelkolom meridianen en accupunctuurpunten liggen die direct in verbinding staan met onze organen. Is een orgaan verstoord, dan kan dat dus pijn of een onnatuurlijk hoge spierspanning in bepaalde zones van de rug tot gevolg hebben. Maak je dan een verkeerde beweging of is er een extra belasting, dan kan dat voldoende zijn om tot een zware klacht in de rug te leiden. Net zoals onze handen, voeten en gezicht spiegels vormen van onze totale gezondheid, kan dus ook de rug een holistisch arts heel wat vertellen over de totale gezondheidstoestand op verschillende niveaus.De rug als spiegel van de ziel
Gaan we nog een stapje verder dan het fysieke en psychologische, dan kunnen we ons bij rugklachten ook de vraag stellen welke boodschap onze ziel ons mogelijks wil geven. Meer en meer mensen volgen de idee dat pijn en andere zogenaamde obstakels in het leven een signaalfunctie hebben, dat ze uitnodigingen zijn van onze ziel om iets te bekijken op een dieper niveau. Beschouwen we fysieke of andere pijn op die manier, dan kunnen we haar dus ook zien als een potentiële groeikans. Als een richtingaanwijzer die ons laat zien dat we afgeweken zijn van ons ware pad. Pijn blijkt dan een geschenk in een weliswaar weinig aantrekkelijke verpakking, die ons de kans biedt om iets in te zien, van koers te wijzigen en onze reis op een vlottere, meer harmonieuze manier verder te zetten – met de wind in de rug.Lien Van Laere
Bronnen & links
Paru dans l'Agenda Plus N° de
